In 2026 wordt de derogatie in Nederland afgeschaft, wat betekent dat er vanaf dat moment niet meer dan 170 kilo stikstof per hectare aan dierlijke mest mag worden uitgereden. Vanaf 2023 wordt derogatie stapsgewijs afgebouwd. Binnen het project Koeien & Kansen zijn er in 2023 al 2 bedrijven als pilot gestopt met derogatie. Het stoppen met derogatie heeft een aanzienlijke impact voor deze bedrijven: het inkomen daalt met meer dan 29.000 euro.
Om in beeld te krijgen wat de gevolgen zijn van afschaffen van derogatie, is het project Koeien & Kansen gestart met een pilot waarbij 2 bedrijven in 2023 geen gebruik meer hebben gemaakt van derogatie. Met behulp van een simulatieberekening zijn de economische gevolgen berekend voor de bedrijven voor een situatie dat er geen derogatie meer mogelijk is. Bij het eerste bedrijf komt het inkomen in 2023 dan ruim 29.000 lager uit en voor het tweede bedrijf is het inkomensverlies 37.000 euro in deze berekening.
Één bedrijf heeft het bouwplan aangepast naar meer bouwland en heeft nu 36 procent maïsland. Omdat de plaatsingsruimte op dit bedrijf straks 70 kilo stikstof per hectare lager is moet deze ondernemer dan ongeveer 1.170 kuub meer mest afvoeren. Het bedrijf zet de mest af voor 16,50 euro per kuub. Het tweede pilotbedrijf met ongeveer 115 koeien verandert het bouwplan niet. Op dit bedrijf neemt de hoeveelheid mestafvoer toe met ongeveer 1.080 kuub bij het vervallen van de derogatie. Het bedrijf voert mest af tegen een prijs van 18 euro per kuub.
In deze studie is gerekend met actuele prijzen van drijfmest die de bewuste boeren in 2023 betaalden. Het is de vraag of deze op langere termijn stand houden. Wanneer alle veehouders meer mest moeten gaan afvoeren omdat de derogatie verdwijnt, kan de prijs voor af te voeren mest fors oplopen en kan het negatieve inkomenseffect van geen derogatie groter zijn dan nu is berekend. (AgriHolland / Wageningen University & Research)
