De nitraatconcentratie in grondwater in het zuidelijk zandgebied ligt nog steeds boven de 50 mg/l, ondanks de huidige mestgebruiksnormen en -voorschriften en strenge regels voor het transport van mest. Waardoor komt dat? Door het gesjoemel met mest. Dit gesjoemel brengt nu een nieuwe derogatie voor Nederland in gevaar. Voortzetting van die derogatie in de komende jaren is cruciaal voor de Nederlandse landbouw en economie.
Het zuidelijke zandgebied mag dan een hoge veedichtheid hebben en te maken hebben met gewassen en bodems die gevoelig zijn voor uitspoeling van stikstof, toch zouden de nitraatconcentraties ook in dit gebied inmiddels op een niveau van 50 mg/l of lager moeten kunnen liggen. Want daar zijn de actieprogramma’s van Nederland, om de Europese Commissie tevreden te stellen, al jaren op gericht. De gebruiksnormen en -voorschriften zijn steeds aangescherpt.
Dat de steeds strengere normen onvoldoende effect sorteren in het zuidelijk zandgebied moet daarom een andere reden hebben: gesjoemel met mest ofwel mestfraude. Er zijn signalen over aanzienlijke mestfraude. In een artikel in Nieuwe Oogst van 7 december 2013 stelde LTO, bij monde van een bestuurder, dat de mest in bepaalde delen van Nederland voor 40 procent ‘zwart’ is en niet volgens de regels wordt toegediend. En in een artikel in Boerderij van 7 januari 2014 stelt een vertegenwoordiger van Cumela dat 30 tot 40 procent van het totale mestvolume in Zuidoost-Nederland illegaal wordt verhandeld.
Zolang deze fraude met mest wordt gepleegd, hebben (nieuwe) maatregelen onvoldoende nut en zal de nitraatconcentratie in bepaalde gebieden boven de 50 mg/l blijven. En dat brengt nadrukkelijk derogatie van de Nitraatrichtlijn in gevaar. Geen derogatie zou met name betekenen dat melkveehouders niet langer 250 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar mogen gebruiken, maar nog maar 170 kilogram. Die sector krijgt dan te maken met directe kosten voor extra mestafzet. Volgens eerdere berekeningen van het ministerie van EZ komt dat neer op 150 tot 190 miljoen euro per jaar.
