Goudbruin lijkt de toekomst van de veehouderij als je soms de lovende verhalen over mestverwerking hoort. Uit die installaties rolt straks het bruine goud, wat de hele wereld over gaat om de schrijnende tekorten op arme gronden aan te vullen. Dit beeld is net zo sprookjesachtig als het tegenovergestelde spookbeeld dat de anti-veehouderijlobby graag neer wil zetten.
Het zijn twee uitersten in een discussie over de verduurzaming van de veehouderij in Nederland. Ik ben blij dat ik voor LTO Nederland samen met een aantal toegewijde collega’s en bestuurders uit de sector de afgelopen jaren heb mogen werken aan een andere invulling van het mestbeleid. Van een tekentafelschets vanuit de boerenpraktijk, via uitgebreide ledenbijeenkomsten, naar de politiek en de overheid.
Beste van twee werelden
Aan het einde van de ambtsperiode van Bleker en Atsma ligt er nu dan ook een wetsvoorstel wat het beste is van twee werelden. Enerzijds ingrijpen in het failliete model van vrijwillige mestverwerking, anderzijds sturen op een betere benutting van grondstoffen door dieren. Dat plaatje past eigenlijk naadloos in de discussies rondom Resource Efficiency, meer met minder, verduurzamen van de veehouderij, Kaderrichtlijn Water (KRW), Nitraatrichtlijn, Bodemrichtlijn, Natura2000, noem maar op. Het verspillen van goede mineralen wordt nu onaantrekkelijk gemaakt.
Gezonde balans
Produceer je mest zonder dat je genoeg grond hebt, dan draag je verplicht bij aan het opruimen van dit overschot. Andersom, kun je de geproduceerde mineralen nuttig gebruiken om voeding of voer te telen, dat weer terug de kringloop ingaat, dan wordt je beloond. Zo komt er weer een gezonde balans tussen de productie van mest en het (her)gebruik ervan. Tot zover het mooie deel van het verhaal.
Omvang veestapel
Maar wat gebeurt er gek genoeg ook? Op basis van allerlei argumenten komt ook telkens de omvang van de veestapel weer op tafel. Natuurlijk is er een verband tussen het aantal dieren en de omvang van het mestprobleem. Alleen door te blijven hangen in het denken van rechten, zien boeren zich ook telkens verplicht om te blijven denken in aantallen. En om de aantallen te kunnen betalen moeten rechten worden gekocht, die alleen gefinancierd kunnen worden als je het bedrijf vergroot. Dat is geen kringloop, maar een vicieuze cirkel.
Stimuleren duurzaamheid
Fosfaat is een eindige grondstof, alle reden om er zuinig mee te doen. Als mest gekoppeld blijft aan dierrechten wordt echter niemand gestimuleerd om zuiniger te worden met fosfaat. Als mestafzet gekoppeld blijft aan kuubs en euro’s, wordt geen afnemer gestimuleerd om efficiënter te bemesten. Met een half miljard euro per jaar houden we de stoelendans van het verdelen van dierrechten en melkquotum overeind. Kostbare euro’s die ook kunnen worden ingezet om de veehouderij verder te verduurzamen, om mineralenkringlopen meer te sluiten.
Mineralenbenutting
Want dan draait het om belonen voor een hogere mineralenbenutting en minder verliezen. Dat is al honderden jaren de basis van de boereneconomie. Eigenlijk was dat altijd al een mineraleneconomie. Als dieren alleen maar schoon water, kunstmest en organische stof zouden produceren in plaats van mest, zouden we dan praten over hoeveel er zijn?
Geen sprookjes of spoken
Laten we daarom snel gaan kijken naar hoe we schoner water, hergebruik van mineralen en betere bodemvruchtbaarheid snel in praktijk kunnen brengen. Dan bloeit die mineraleneconomie snel op in de praktijk en hebben we geen spookverhalen en sprookjes meer nodig om ons achter te verschuilen.
